زندگينامه
عنايت‌الله فمين متولد عشق‌آباد بود. دوره ابتدايي را در مدرسه ايراني‌هاي عشق‌آباد و دوره متوسطه را در مدرسه‌اي روسي گذراند. در ايامي كه سفارت ايران در مسكو براي تحصيل دردانشگاه‌هاي روسيه دانشجو مي‌پذيرفت با كسب اجازه از وزارت معارف و صنايع مستظرفه در دانشكده عالي سينماتوگرافي به تحصيل پرداخت، و پس از پايان دوره شش ساله آن به اخذ ليسانس درجه يك در رشته فيلمبرداري سينما نايل شد. از كلاس دوم دانشكده هم زمان با تحصيل در كلاس‌هاي نظري، براي فراگرفتن جزئيات عملي در «مسفيلم» نخست با عنوان كمك فيلمبردار و بعد فيلمبردار دوم و فيلمبرداري اول مشغول شد. با يكي از همكاران خود همه آموخته‌هاي تكنيكي‌اش را در فيلم بلند گاوروش (1937)، كه پايان‌نامه تحصيلي او در مدرسه سينماتوگرافي بود، بر اساس بخشي از رمان بي نوايان ويكتور هوگو به كار برد. اين فيلم در جشنواره بين‌المللي پاريس به نمايش درآمد، و كنسول‌گري ايران تقديرنامه‌اي به نام او صادر كرد پشتوانه موفقيت فمين در اين دانشكده حرفه عكاسي بود كه در زمان تحصيل دوره متوسطه آموخته بود.
فمين در اواسط سال 1318 به ايران آمد و با «سازمان پرورش افكار» همكاري كرد. فمين با موافقت رئيس شعبه سينمايي «اداره سازمان پرورش افكار» در صدد فعال كردن اين بخش و تهيه فيلم مستند بود كه با آغاز شدن جنگ جهاني دوم امكان نيافت و به كار عكاسي پرداخت و عكاسي خانه‌اي به نام «مدرن» تأسيس كرد. در سال‌هاي جنگ با مجله سينمايي هوليوود همكاري كرد و درباره موقعيت مناسب جغرافيايي ايران براي تأسيس استوديوي سينمائي قلمفرسايي كرد.
در آذرماه 1330 نصرت‌الله محتشم از فمين دعوت كرد كه به «پارس فيلم» برود و فيلم نادرشاه را براي او فيلمبرداري كند. فيلمبردار استوديو، بوريس ماتوي‌يف، بيمار بود و فمين تا فراهم شدن مقدمات فيلم نادرشاه فيلم مادرشاه را براي كوشان فيلمبرداري كرد. پس از مدتي، زندگي حرفه‌اي فمين وارد مرحله تازه‌اي شد، با ماهي 75 تومان به استخدام «پارس فيلم» درآمد و پس از «مادر» فيلم‌هاي ديگري چون: «دزد عشق» (اسماعيل كوشان، 1331)، «افسونگر» (اسماعيل كوشان، 1331)، «گرداب» (حسن خردمند، 1332)، «شب‌هاي تهران» (سيامك ياسمي، 1332) و «دسيسه» (علي كسمايي، 1333) را فيلمبرداري كرد. «گرداب» نخستين فيلم رنگي سينماي ايران بود.
«فمين نادرشاه» (1333) و «آغامحمدخان قاجار» (1333) را، كه هر دو از ساخته‌هاي محتشم بود، در فضاي باشكوه كاخ گلستان فيلمبرداري كرد؛ اما تنها كپي فيلم «نادرشاه» درآتش سوزي «پارس فيلم» نابود، و قسمتي از فيلم «آغامحمدخان قاجار» از محاصره شعله‌هاي آتش بيرون آورده شد و با مانده‌ها و اضافه كردن صحنه‌هاي هوا آزاد به نمايش عمومي درآمد.
«فرياد نيمه شب» (1340) در كارنامه سينمايي فمين جايگاه ويژه‌اي دارد. او در اين فيلم نتيجه خوبي از همكاري با ساموئل خاچيكيان گرفت .
مهم‌ترين فيلم‌هاي فمين «ساحل انتظار» (سيامك ياسمي، 1342)، «انسان‌ها» (مهدي ميثاقيه، 1343)، «سرسام» (ساموئل خاچيكيان،1344)، «بي عشق هرگز» (ساموئل خاچيكيان، 1345)، «ايمان» (مهدي رئيس فيروز، 1346) و «جاده زرين سمرقند» (ناصر ملك مطيعي، 1347) است.
فمين انتخاب كمپوزيسيون، فضا، زاويه مناسب، شناخت مكانيسم دوربين و آشنايي با نور را از مهم‌ترين عوامل بهبود كار فيلمبردار مي‌دانست.
فمين از كادر عريض خوشش مي‌آمد؛ زيرا به عقيده او هرچه پرده عريض‌تر باشد به همان اندازه هم عظمت تصوير جلوه بيش‌تري مي‌يابد.
ميثاقيه به فمين عنوان «چشم من» و دكتر كوشان «قلب استوديو پارس فيلم» را داده بودند.