به بهانه حضور «چهارشنبه ‌سوري» اصغر فرهادي در جشنواره سه ‌قاره نانت

مناسبات تلخ جامعه امروز را با لبخند بپذيريد!

«چهارشنبه ‌سوري» اصغر فرهادي در ادامه حضور و موفقيت در جشنواره‌هاي خارجي، همين روزها همزمان در دو جشنواره معتبر تسالونيکي و نانت شرکت دارد؛ فيلمي که موفقيتش در جشنواره فجر سال گذشته با غيبت بزرگان سينما هم کمرنگ نمي‌شود.

    به گزارش سايت سينمايي سوره، «چهارشنبه سوري» اتفاقات يک روز بحراني را از زندگي يک خانواده عادي محور قصه اش قرار مي دهد. انعکاس اين بحران علاوه بر موقعيت شخصيت هاي قصه، به گونه اي در شناسنامه اين روز هم ديده مي شود. انتخاب آخرين چهارشنبه سال براي اتفاق هاي فيلم علاوه بر امکاني که براي پايان بندي و تصويرکردن بخشي از اين مراسم در راستاي مضمون فيلم فراهم کرده، يک مزيت ديگر هم دارد.
    روزهاي پاياني سال همراه با آشفتگي هاي معمول و البته نامعمولي که خاص اين خانواده است موقعيتي باورپذير براي حضور کارگر خانه (روحي ـ ترانه عليدوستي) به وجود مي آورد. شخصيتي که محوريتي خاص در قصه پيدا مي کند و در واقع تأثيراتي انکارناپذير بر جاي مي گذارد.
    روحي شخصيت ويژه اي است که مي تواند به فهرست شخصيت هاي ماندگار سينماي ايران اضافه شود: دختري جوان که به تبع کارش کنجکاوي هاي خاصي دارد و با اضافه کردن موقعيت او به عنوان يک دختر عقدکرده از طبقه فرودست که شم زنانه خوبي دارد و باهوش هم هست، راز تأثيرگذاري و ماندگاري او تا حدي آشکار مي شود.
    روحي شخصيتي است که با تکيه بر مجموع اين ويژگي ها بر اتفاقات پيرامونش آگاهانه تأثير مي گذارد. حضور اين شخصيت از بعد فيلمنامه اي به قدري کارکردي است که مي بينيم بدون حضور او بسياري از ماجراها اتفاق نمي افتادند و سمت و سوي قصه به جهت ديگري مي رفت. حضور روحي در خانه سيمين (پانته آ بهرام) به بهانه آرايشگاه و انعکاس حرف ها و اتفاقات موجود به مژده (هديه تهراني)، آتشي را روشن مي کند که زمينه اش قبلتر چيده شده است.
    تأثيرگذاري روحي فقط به انتقال ناآگاهانه اطلاعات از خانه سيمين محدود نمي شود، بلکه وقتي اوضاع ميان مژده و حميد (حميد فرخ نژاد) بغرنج مي شود با وساطت و دروغي که در لحظه مي سازد، شرايط را آرام مي کند. نکته جذابي که در مورد اين وجه از شخصيت روحي تعليق ايجاد مي کند و در فصل هاي پاياني افشا مي شود کاربردي است که نويسنده از پنهان نگاه داشتن اين راز مي گيرد و جايي آن را افشا مي کند که حميد در مسير رساندن روحي به خانه اش، علت و انگيزه او را از دروغي که گفته مي پرسد.
    مژده ابتدا به عنوان شخصيتي معرفي مي شود که به نوعي دچار مشکل با همه آدم هاي پيرامونش از همسر تا شوهرخواهر و ... است. نداشتن تعادل روحي او به خصوص در برخورد ابتدايي با روحي نمادين مي شود که بدون دليل او را از کار بازمي دارد و مزدش را هم مي دهد. بحران روحي مژده که با پناه بردن به داخل کمد و حمام خانه بروز پيدا مي کند در لحظه اي که با خواهرش خلوت مي کند و عاجزانه از ارتباط حميد با سيمين (آرايشگر همسايه) مي نالد، برجسته مي شود. در حالي که تنها دليلش براي اين ادعا آن است که "بوي اونو ميده".
    در ادامه، رفتارهاي عصبي مژده و ماجرايي که با رفتن به محل کار حميد با چادر ايجاد مي کند همه در راستاي برجسته کردن نداشتن تعادل روحي مژده عمل مي کنند. درست جايي که مخاطب مي پندارد همه معادلات را حل کرده و به جواب روابط پيچيده شخصيت هاي فيلم رسيده، نويسنده برگ برنده اش را رو مي کند.
    حميد در خودرو انتظار مي کشد و در نمايي بسته درِ خودرو باز مي شود و کسي که کنارش مي نشيند سيمين است. همه معادلات به هم مي ريزد و چينش هاي ذهن مخاطب از نو شروع مي شود. در تمام اين مدت مژده دچار شک و توهم و بدبيني نبوده و در تمام اين مدت حميد در حال دروغ گفتن بوده و ... در تمام اين مدت سيمين نقشي دوگانه را ايفا مي کرده است.
    شخصيت سيمين به عنوان ضلع سوم دو مثلث اهميت پيدا مي کند؛ يکي مثلث عاشقانه و آشناي هميشگي (مژده، حميد و سيمين) و دوم مثلث زنانه (مژده، روحي و سيمين). نقش دوگانه اين شخصيت وقتي اهميت پيدا مي کند که اين شخصيت را از جهت نوشتاري و انتخاب بازيگر مورد بررسي قرار مي دهيم. سيمين تا لحظه گره گشايي با توجه به عملکردها و رفتار بيروني، زني مثبت و متعارف به نظر مي آيد که حتي رفتارش با روحي معقولتر از مژده است. رفتار صاحبخانه و همسايه در ايجاد مشکل و دردسر براي او هم تنهايي و در اقليت بودنش را پررنگ مي کند.
    در انتها وقتي معلوم مي شود او همان نقش آشناي زن متجاوز را بر دوش دارد، اين نقش به چالش کشيده مي شود و در واقع به نوعي اين شخصيت هم احياء مي شود. وقتي به نوع انتخاب بازيگر نقش سيمين و مژده هم نگاه مي کنيم، اين نکته پررنگتر مي شود. مشخص است که مژده از جهت ويژگي هاي فيزيکي و ... از موقعيت بهتري نسبت به سيمين برخوردار است. تفاوت عمده ميان اين دو شخصيت را بايد در روحيات آنها جستجو کرد.
    آرامش و به نوعي مهري که در سيمين وجود دارد او را از شخصيت عصبي و به نوعي بيمار مژده متمايز مي کند. اين تفاوت ها تا حدي گرايش حميد را به سيمين تعديل و البته توجيه مي کند. مهمتر از همه اينکه تيپ آشنا و قديمي زن متجاوز با چنين تمهيدات ظريفي احياء شده و به عنوان زني تنها، مادري مهربان و يک قرباني مناسبات عاطفي جامعه مورد تحليل قرار مي گيرد.
    «چهارشنبه سوري» از آن جهت به زندگي واقعي جامعه معاصر نزديک است که پيام تلخ و جهاني دنياي امروز را دوباره خواني مي کند: "مناسبات تلخ جامعه امروز را با لبخند بپذيريد و با آن کنار بياييد". همان حرفي که فيلم "ديشب باباتو ديدم آيدا" هم به نوعي قصد بيان آن را داشت.
انتهای پیام /