سينما و معنويت
برداشت بصري از دين و تقدس
«سينماي حقيقت»، «سينماي معناگرا»، «هنر مفهومي»، مباحث ماوراي مادي و متافيزيكي به همراه دين، مذهب و عقيده، همواره از محورهاي بحثانگيز موضوعي در دنياي تصوير و به عنوان گونهاي (ژانر) قابل اعتنا مطرح بوده است.
دنياي ماورا و مباحث مربوط به آن، واكاوي زاوياي مختلف ديني، مذهبي و عقايد انساني از موضوعهاي وسوسه برانگيز براي سينماگران بوده است. معنويت درسينما به عنوان موضوعي چالشي است كه در صورت ناآگاهي از فرهنگ و ارزشهاي مورد احترام ملل مختلف، ميتواند محور مناقشه دراين عرصه قرار گيرد. فيلمهاي "مصائب مسيح" و "رمزداوينچي" از جمله آثار بحثانگيزاين سالها در حوزه عقايد مذهبي است كه در زمان اكران خود با واكنشهاي متفاوت از سوي محافل مذهبي از جمله كليسا روبه رو شد. با نگاهي به اين آثار فارغ از نوع پرداخت و شخصيتپردازي،اين موضوع كه قصهنويسي وارايه داستان در قالب آثارسينمايي وتلويزيوني با محور شخصيتهاي ديني و مباحثي كه به نوعي به عقيده و مذهب برميگردد نيازمند تحقيق، پژوهش و دقت بسياراست، بيشتر نمايان ميشود. صاحبنظران معتقدند كه شناخت كامل از فرهنگ و مكاتب بشري به همراه عقايد مذهبي در قارههاي مختلف جهان، ميتواند فضاي كار براي ورود به اين عرصه را فراهم و بستر توليد و عرضه آثار تحقيقي، پژوهشي و عميق را فراهم نمايد. رييس دانشگاه هنر، سينما را از نافذترين و حساسترين رسانهها دانست كه ابزارهاي گفتاري، شنيداري و ديداري را در اختيار دارد. "عباسعلي ايزدي" افزود: كمتر هنري را ميشناسيم كه اين ابزارها را در اختيار داشته باشد. ايزدي توضيح داد: اگرزبان گفتاري سينما و واژههاي مورد استفاده آن در تمام فرهنگها يكسان نيست، اما ابزار و قالب تصويري و آوايي (موسيقايي) آن در تمامي زبانها داراي مفهوم است. رييس دانشگاه هنر، يادآورشد: امروز به كمك فناوري نوين، خيلي از مرزهايي كه قابل پيمودن نبود، قابل پيمودن شدهاست و "روياهاي ديروز،امروز بهواقعيت تبديل شده و روياهاي امروز نيز در آينده به واقعيت بدل ميشود". وي تصريح كرد: موضوع معنويت، موضوعي است كه پاسخ بسياري از پرسشهاي ما در آنجا نهفته است. سينما و هنر تصوير، به دليل قابليتهاي بصري از سويي و قدرت ارايه تصورات انساني و برداشتهاي شخصي - عقيدتي از دنياي مادي و ماورا از سويي ديگر ميتواند رابطه مستقيمي را با فرهنگسازي و ايجاد بينشهاي محكم مذهبي در مخاطب ايجاد كند. سرمايهگذاري عظيم شركتهاي بزرگ فيلمسازي و توجه جدي دولتها به سينما و تلويزيون، نشانگر تاثير شگرف اين رسانهها در فرهنگسازي و ايجاد جريان فرهنگي در كشورهاي مختلف است. از ديرباز بحث فرهنگ و مذهب و چگونگي ورود به اين مباحث بهعنوان يكي از موضوعات چالشي فراروي عوامل توليد قرار داشته است و به همين دليل كاربردي توام با وسواس دراين حوزه ايجاد ميكرد. بازيگران عرصه سياست نيز با استفاده از اين حربه همواره سعي در تسلط انديشهاي و فرهنگي داشتهاند و در مقاطعي نيز ابزارهاي رسانهاي همچون سينما نيز در جهت مقاصد سياستمدارن به ايفاي نقش پرداخته اند. برداشتهاي سياسي از معنويت توام با نگاههاي فرهنگي و با بهرهگيري از ابزارهاي بصري نظير سينما و تلويزيون توسط كشورهاي زيادهخواه و مستكبر در دورهمعاصر، موجب تناقض رفتارهاي عقيدتي و فرهنگي در جوامع مختلف شدهاست. معنويت درسينما با درآميختن اعتقاد، مذهب و توجه به ارزشهاي مورد احترام ملتها، سيمايي متعادل و باورپذير براي ارايه تصوير از رفتارهاي عقيدتي در جوامع مختلف به خود ميگيرد. ناآگاهي و برداشتهاي سياسي از عقايد و دامنزدن به اختلافات عقيدتي در آثار سينمايي را نميتوان در آثارمعنوي و يا بهنوعي هنر مفهومي جستجو كرد. بهعقيده "برومبرژه" رييس انجمن ايران شناسي فرانسه، "سينما و معنويت" ، تخيل و عقيده موضوع پيچيدهاي است كه برداشتهاي ما از تقدس در سينما را محدود ميكند. وي يادآورشد: رابطه بين سينما و معنويت به ديدهها و برداشتها خلاصه نميشود، برخي برداشتهااز تقدس و معنويت در سينما به تنش ميانجامد. رييس انجمن ايرانشناسي فرانسه افزود: تقدس از نيروي سينما فراتر ميرود و بحث دراين مورد ميتواند،حفرهاي را كه براساس ناآگاهي در رابطه با دين و تقدس در سينما مطرح ميشود، پر ميكند. انتهای پیام /