گفتگو با بهرام توكلي كارگردان فيلم «پابرهنه در بهشت»

فيلم عجيب و غريبي نساخته ام...

بهرام توكلي پس از ساخت چندين فيلم كوتاه داستاني و مستند، سال گذشته «پابرهنه در بهشت» را با يك گروه كاملاً حرفه اي جلوي دوربين برد . اين فيلم كه بر طبق شنيده ها از حال و هوايي تلخ برخوردار است، گويا قرار است كه از پديده هاي جالب توجه جشنواره باشد.

صحبت هاي توكلي هم مثل حال و هواي احتمالي فيلمش رنگ و روي چندان اميدواركننده اي ندارد. او كاملاً واقع بينانه به كارنامه خود و شرايطي كه در آن اولين فيلم بلندش را به سرانجام رسانده است نگاه مي كند.
چطور شد كه امكان ساخت اين فيلم برايتان فراهم آمد؟
ـ طرحي كه از اين فيلمنامه نوشته بوديم به فارابي ارائه دادم و آنان نيز پذيرفتند و نهايتاً قرار بر اين شد كه با حمايت فارابي و حوزه هنري، فيلم جلوي دوربين برود.
در واقع سئوال من از همين چگونگي جلب اعتماد اين سازمانها بود؟
ـ به هرحال اين سئوال را بايد كساني پاسخ دهند كه تصميم گرفتند از ساخت اين اثر حمايت كنند، اما به نظر خودم موفقيت فيلم هاي كوتاهي كه پيش از اين ساخته بودند در جلب نظر و اعتماد آنان بي تأثير نبوده است.
گويا «پابرهنه در بهشت» حال و هواي كاملاً تلخي دارد؟
ـ واقعيت اين است كه سوژه اين فيلم به گونه اي نيست كه بتوان آن را اثري اميدواركننده تلقي كرد. به هرحال كليت اين داستان در قرنطينه بيماران در حال مرگ سپري مي شود. به همين دليل است كه حتي اگر نخواهيم اين فيلم را فيلمي تلخ قلمداد كنيم مسلماً نمي توانيم آن را شاد و اميدواركننده بدانيم
يكي از ويژگي هاي جالب توجه كار شما همكاري با يك گروه كاملاً حرفه اي است، گروهي كه از عوامل فني گرفته تا بازيگران همگي داراي تجربيات زيادي هستند.
ـ همينطور است، جالب اينجا بود كه تقريباً تمامي عوامل فني و برخي از بازيگران اين فيلم سابقه و تجربه كاريشان از من بيشتر بود، اما خوشبختانه توانستيم شرايطي به وجود آوريم كه با اطميناني كه همه اين دوستان به من مي كنندكار را به خوبي جلو ببريم .
از همكاري با گروهي كه تجربه اش از شما بيشتراست، نگراني نداشتيد؟
ـ چرا، مسلماً روزهاي اول چنين نگراني هايي كاملاً طبيعي است، اما با برخوردي كه دوستان در طول كار با من داشتند كم كم اين نگراني و استرس روزها اول برطرف شد و كار بر طبق روال پيش رفت.
از صحبت هاي قبل از آغاز جشنواره اينگونه برمي آيد كه «پابرهنه در بهشت» يكي از پديده هاي جشنواره امسال باشد، خودتان با اين پيش بيني تا چه اندازه موافقيد؟
ـ واقعيت اين است كه هضم اين حرف ها خيلي راحت نيست، چون حداقل خودم كه مي دانم چه فيلمي ساخته ام ...
يعني از حاصل كارتان چندان راضي نيستيد؟
ـ در حد متوسط چرا ولي اين را هم مي دانم كه «پابرهنه در بهشت» ويژگي چندان عجيب و غريبي ندارد. بعضي از بخش هاي آن را حتي اگر الان هم مي ساختم بهتر از اين نمي شد، اما براي  30، 40 درصد آن اگر از شرايط بهتر و زمان بيشتري براي توليد برخوردار بودم مسلماً به حاصلي بهتر از اين مي رسيدم.
باتوجه به اينكه دو سازمان دولتي و جريان ساز سينماي ايران از متوليان اين طرح بوده اند، صحبت از كمبود امكانات عجيب به نظر مي رسد.
ـ به هر حال ديدگاه مسئولين و صاحبان اثر با يكديگر متفاوت است، اما براي همين ميزان هم كه در اختيارمان بود، باز جاي شكرش باقي است، چون واقعيت اين است كه به حد رفع نياز امكانات دراختيار داشتيم، مخصوصاً اينكه معمولاً فيلم اولي ها از امكانات چندان فوق العاده تري براي ساخت فيلمهايشان برخوردار نيستند.
راستي، چطور مركز گسترش سينماي مستند و تجربي براي ساخت اين فيلم با شما همراهي نكرد؟
ـ چون مركز گسترش زماني متولي حمايت از فيلم اولي ها شد كه فيلمبرداري فيلم من به اتمام رسيده بود. در واقع اين قرارداد 5، 6 ماه بعد از اينكه من تصميم به ساخت اين فيلم گرفتم به تصويب رسيد.
فيلمبرداري اين كار را از چه زماني آغاز كرديد؟
ـ دقيقاً سال گذشته، به طور موازي با زمان برگزاري جشنواره فجر ...
از ابتدا هم تصميم داشتيد اولين نمايش اين فيلم در جشنواره باشد يا اينكه روند كار آن را به جشنواره رساند؟
ـ برنامه ريزي خاصي براي رسيدن به جشنواره فجر نداشتيم، هواي ابري مناسب حال و هواي داستانمان بود به همين دليل بايد منتظر فصل زمستان مي مانديم. از ابتدا هم مي دانستم كه اين فيلم، فيلم چندان پرفروشي نخواهد بود. به همين دليل لزومي نداشت كه زياد نگران اكران عمومي آن پيش از جشنواره باشم.
فرزاد مؤتمن به عنوان مشاور كارگردان در اين كار حضور داشته است، حضور و راهنمايي هاي او تا چه اندازه در روند كلي كار مؤثر بود؟
ـ تمام كارگردانان فيلم اول بر اساس قوانين وزارت ارشاد بايد براي ساخت اولين فيلم بلند خود يك كارگردان حرفه اي را به عنوان مشاور انتخاب كنند و فرزاد مؤتمن انتخاب خود من بود، چون به نظرم او از معدود كارگردانان سينماي ايران است كه در بخش تئوري سينما حرف هاي بسياري براي گفتن دارد...
آشنايي‌تان با مؤتمن از چه طريقي صورت گرفت؟
ـ از طرف بهرام دهقاني كه تدوين اين فيلم را به عهده داشت به او معرفي شدم ...
او در طول كار با شما همراه بود يا همكاري اش به صورت مقطعي صورت گرفت؟
ـ واقعيت اين است كه هنگام فيلمبرداري اين فيلم، خود آقاي مؤتمن درگير ساخت فيلمي بودند و چندان امكان همراهي با ما را پيدا نكردند، اما هنگامي كه فيلمنامه‌ي بازنويسي شده اي را به او ارائه دادم پيشنهادات بسيار خوبي دادند كه در طول كار بسيار مؤثر واقع شد، فارغ از اين به هنگام تدوين فيلم راهنمايي هاي او بسيار مفيد و اثربخش بود.
با توجه به حساسيت اجتماعي اين موضوع، بهتر نيست به جاي اينكه تمركز خود را بر نمايش جشنواره اي آن بگذاريد، به فكر موفقيت اكران عمومي آن باشيد؟
ـ براي به سرانجام رساندن اين فيلم به هيچ عنوان نگاه جشنواره اي نداشته ام، اما فارغ از اين حرفها هم به هرحال اين ايده آل هر كارگرداني است كه فيلم مورد علاقه اش، فيلم محبوب تماشاگران باشد و به اكران موفقي دست پيدا كند، اما واقعيت اين است كه رسيدن به چنين مرحله اي بسيار پيچيده است و حداقل از حد فهم من خارج است، چون خيلي سخت و دشوار است كه فيلم دلخواه خود را كه آن را سينماي ناب مي دانيد جلوي دوربين ببريد و ديگر مخاطبان نيز با سليقه شما همراه باشند.
در مقام مقايسه با فيلم هاي ديگر براي «پابرهنه در بهشت» در بخش معناگراي جشنواره فيلم فجر چه نظري داريد؟
ـ به طور كلي با چنين طبقه بندي هايي مخالفم، چون معتقدم كه پسوند قائل شدن براي فيلم ها كار چندان جالبي نيست، اما اگر قرار به فايل بندي باشد از آنجايي كه اين فيلم مستقيماً در رابطه با دين است عنوان معناگرا بهترين عنوان براي آن است، اما با نگاهي ديگر اين فيلم هم مي تواند فيلمي اجتماعي باشد و هم فيلمي مناسب براي جوانان ...
انتهای پیام /