نگاهي به "سنگ، كاغذ، قيچي"

چيدمان نمايشي كه رئاليسم را كمرنگ مي‌كند

جايگاه فيلم "سنگ، كاغذ، قيچي" در كارنامه سعيد سهيلي مي‌تواند به تحليل مناسبتري بينجامد تا ارزيابي آن در سينماي دفاع مقدس. بيشتر از آن جهت كه فيلم به تحليل و تصوير خود از مردان دفاع مقدس عمقي نمي‌بخشد و همه وجوه به شدت نمايشي و اغراق‌شده است.

    به گزارش سايت سينمايي سوره، سهيلي در آثار قبلي خود هم ثابت كرده كه علاقه دارد در ريشه هاي قصه و شخصيت ها به اين مقطع زماني از تاريخ كشورمان بپردازد. البته اين علاقه و توجه شدت و ضعف دارد و مثلاً در "تارا و تب توت فرنگي" به رويكرد مستقيم از جنگ بازمي گردد كه به جهت بي توجهي به فضاسازي، لحن اغراق شده و تند و ... در سطح مي ماند و نمي تواند عمقي به مسائل مطرح شده ببخشد.
    مولفه مشترك ديگري كه در كارهاي سهيلي به چشم مي خورد، نوعي روايت متقاطع و حركت در زمان و مكان است كه در فيلم قبلي به سردرگمي غريبي مي انجاميد، بخصوص كه در "تارا ..." قرار بود يك قاتل از بين فلاش بك و روايت هاي افراد مختلف افشا شود كه اين اتفاق نمي افتاد.
    اين بار در "سنگ ..." مردان جنگ تبديل به خط داستاني فرعي شده اند كه از ابتدا فضا و مكان و موقعيت را تحت تأثير قرار نمي دهند. روايت با سكانس هاي متقاطعي از يك حادثه آغاز مي شود. رئيس، كارگران و ... كارخانه از چگونگي دزدي جهان ايزدي از گاوصندوق مي گويند. اتفاقي كه با به زندان افتادن جهان و روايت او از چگونگي اين اتفاق رنگ عوض مي كند و تبديل به يك توطئه جمعي مي شود. توطئه رئيس كارخانه براي گير افتادن جهان و تصاحب زنش رعنا.
    با گذر سريع موقعيت زندان كه در جهت آشنابي جهان با دوست قديمي و خلافكارش محمد كاركرد پيدا مي كند، حلقه عمليات پاياني شكل مي گيرد. نهايتاً جهان و محمد و نامزدش وارد عملياتي براي انتقام گرفتن از رئيس كارخانه مي شوند. عملياتي كه به طور اتفاقي به گروگانگيري در آسايشگاه جانبازان مي انجامد و اينجاست كه خط فرعي مردان دفاع مقدس وارد روايت و فيلم مي شود.
    نكته اي كه قبل از پرداختن به وجوه نمايشي فيلم قابل ذكر است، نوعي بي پروابي و خشونت در لحن و پرداخت ديالوگ هاست كه بيش از هر چيز از كاراكتر كارگردان برمي آيد. گفتگوهاي مستقيمي كه بدون حاشيه به مركز هدف برخورد مي كنند و به جاي جسارت نوعي رو بودن نامطبوع را به رخ مي كشند.
    مثلاً در سكانسي كه رعنا براي دادن كارت عروسي اش با جهان به كارخانه مي رود ديالوگي كه بين او و رئيس كارخانه رد و بدل مي شود در اين جهت است يا حرف هاي محبوبه درباره اصل و نسبش و ... به نظر مي آيد بي پروايي كه در زندگي عادي جريان دارد براي ثبت در سينما بايد از فيلتري هنرمندانه عبور كند كه لزوماً به مفهوم پاستوريزه شدن آن نيست، بلكه لزوم و كاركردش بايد معنا پيدا كند. والا با فيلم هايي رو به رو مي شويم كه همه مثل هم ناسزا مي گويند، ابراز علاقه مي كنند و ...
    در مقطع مياني كه به تعامل بين گروه سه نفره و جانبازان مي انجامد، آنچه كه بيش از همه پررنگ مي شود پرداخت و ساخت و كار نمايشي چيدمان موقعيت و آدمها است. اصلاً خود شخصيتهاي جانباز كه برخي برگرفته از كليشه فيلم هاي قديمي تر هستند، جايگاه و خاستگاه آنها همه به چيدماني از پيش تعيين شده پهلو مي زند.
    فيلم از ابتدا بازي را به عنوان ركن اصلي و دغدغه شخصيت هايش معرفي مي كند نام فيلم، حرف هاي رئيس كارخانه كه مدام از كيش و مات و سنگ، كاغذ، قيچي حرف مي زند و نهايتاً دادگاهي نمايشي و چيده شده در آسايشگاه سالمندان كه حاجي نابينا بايد حكمش را صادر كند، برخي از اين نشانه ها هستند كه وجوه نمايشي فيلم را در مقابل واقعيت رئالي كه مي كوشد با ارجاعات مستقيم، مستند بنمايد كمرنگ مي كند.
    به خواست حاجي دست آدم هاي بالقوه خوب به خون آلوده نمي شود و نيروي انتظامي حكم را اجرا مي كند تا در انتها نمايشي بودن در پايان فيلمي كه استعداد تبديل به تراژدي را داشت، برجسته شود و همه چيز به پاياني خوش بينجامد.
 
انتهای پیام /