نگاهي به "آدم" 

"آدم" هويت ندارد

فيلم سينمايي "آدم" به عنوان نخستين تجربه كارگرداني عبدالرضا كاهاني اثري قابل قبول محسوب مي‌شود، اما شخصيت اصلي داستان كه نماد انسان است هيچ هويتي ندارد.

    به گزارش سايت سينمايي سوره، نخستين ويژگي اين فيلم كه مخاطب با آن مواجه مي شود و با وجود دور بودن از شرايط شهري نوعي تازگي براي بيننده دارد، بيان فرهنگ، گويش و فعاليت بخشي از ساكنان كشور است كه همچنان بر اساس قواعد سنتي و بومي منطقه خود رفتار مي كنند. اين مردم نوعي سادگي و صميمت در فيلم به وجود مي آورند كه مخاطب درگير با مسايل و مشكلات عميق شهري را با فضاي زيستي و محيطي متفاوتي مواجه مي سازد.
    در اين فيلم به مسئله طبيعت و آب و هواي منطقه نيز اشاره مي شود. براي نمونه در يكي از سكانس هاي فيلم مردم منطقه دبه هاي آب را كنار سنگي بزرگ قرار مي دهند كه آب به صورت قطره قطره و با جرياني اندك درون دبه ها مي ريزد و زنان روستايي با حوصله خاصي دبه ها پر مي كنند و با طي مسافتي به روستا مي رسانند. شكل خانه هاي اهالي منطقه اي كه در فيلم به نام روستاي عيش آباد از آن ياد مي شود، جالب توجه است. اين خانه هاي خشت و گلي با سقف هاي پوشيده از چوب و سنگ با شكل خانه متعارف مخاطبان شهري تفاوت هاي زيادي دارد.
    در "آدم" اشاره جالبي به مسئله موسيقي مي شود. اينكه اهالي يك منطقه همگي در عرصه نوازندگي فعاليت مي كنند و با مراجعه به روستاها و شهرهاي اطراف در مراسم مختلف مردم حضور مي يابند و با نواي سازهاي ابتدايي و محلي خود مجلس هاي مختلف مردم را به نوعي گرم مي كنند. اين افراد روحيه اي شاد دارند و براي اينكه شغل خود را از دست ندهند، مراسم عزداراي برپا نمي كنند و گذشتگانشان را در خانه هاي خود به خاك مي سپارند.
    همه اين مشخصات در قصه اين فيلم طراحي شده تا از وراي آن به مسئله مرگ و زندگي انسان اشاره شود. شخصيتي به نام آدم كه به شدت مورد احترام و علاقه ساكنان منطقه است و از او در مراسم شادي يا حتي هنگام احتضار نزديكان خود دعوت مي كنند تا به نوعي بركت و رحمت با خود همراه بياورد. شخصي به نام "آدم" كه از اهالي منطقه نيست و از جاي ديگري آمده و چون نام او را نمي دانستند به آدم شهرت يافته است.
    فيلم هيچ پيشينه اي از اين شخصيت ارايه نمي كند و تا پايان اثر مشخص نمي شود به چه دليل مردم تا اين اندازه به وي علاقمندند. مهمتر اينكه وقتي مرگ در قامت زني زيبا و خوش لباس براي بردن اين شخصيت مي آيد، اين موضوع اهميت بيشتري پيدا مي كند كه اين شخص در زندگي چه كاري انجام داده كه تا اين اندازه مورد احترام و علاقه سايرين است و به عبارتي نزد خداوند اعتبار دارد. البته اين موضوع تنها متوجه شخصيت "آدم" نيست. اصولا جايگاه افراد مختلف تعريف چندان مشخصي ندارد و هيچ شناسنامه يا هويتي از آنها ارايه نمي شود.
    در اين فيلم شخصيت "جهان افروز" زني تنهاست كه مدتي قبل - باز هم به دليل نامشخص - تماميافراد خانواده اش را از دست داده است. اما در هيچ جاي فيلم مشخص نمي شود به چه دليل اين زن ازدواج نمي كند. در حالي كه در يكي از سكانس هاي فيلم ازدواج زن و مردي بسيار مسن نشان داده مي شود. مهمتر اينكه رابطه ميان "آدم" و "جهان افروز" نيز به هيچ وجه مشخص نمي شود. در حالي كه رابطه اي بسيار صميمي دارند و "آدم" به خانه او رفت و آمد مي كند. اين موضوع در يك منطقه بومي و روستايي به خاطر اعتقادات مردم بسيار بعيد است. به خصوص كه "جهان افروز" به شدت نگران ديدار زن ناشناس و "آدم" است و در راه اين ديدار مانع ايجاد مي كند.
    نكته ديگر اينكه شخصيت "ابي" نيز به خوبي تحليل و معرفي نمي شود. او در روستا از اعتبار خاصي برخوردار است و همانند كدخدا رفتار مي كند. اما به جهت سن و موقعيت اجتماعي دليل اين امر مشخص نمي شود. مهمتر اينكه "ابي" نيز به شدت مخالف ديدار زن ناشناس و آدم است و از اين ديدار ممانعت به عمل مي آورد.
    در فيلم "آدم" ايده اصلي و اوليه كار بسيار خوب انتخاب شده است. افرادي كه به خاطر موقعيت شغلي خود سعي مي كنند مرگ را بخشي از زندگي بدانند و براي رفتگان خود عزاداري نكنند. اما كش و قوسي كه در قصه به خاطر حضور زن ناشناس به وجود مي آيد، اثر را كاملا از محور و مضمون اصلي خود دور مي كند و در پايان مخاطب مي ماند با اينكه سرانجام كارگردان به دنبال بيان چه موضوعي بوده است.
انتهای پیام /