گزارشي ازبازتاب هاى داورى جشنواره فيلم فجر

صداى بال سيمرغ پس ازجشنواره

بيست و پنجمين جشنواره فيلم فجر و درواقع پرمخاطب ترين پديده فرهنگى ايران در حالى پرونده خود را بست كه همواره طنين صداى اين پديده مهم در روزهاى بعد از اختتاميه نيز وجود دارد.

    درست دو شب بعد از جشنواره هم نهادها و سازمان هاى ديگرى با اهداى جايزه به سينماگران، بر اهميت اين پديده فرهنگى صحه گذاشتند. اين بخش غيررسمى كه با عنوان آيين تجلى اراده مردم با جشنواره بيست و پنجم دست دوستى دادند، يك شب بعد از مراسم پايانى فجر، آثار توليدى سينماى ايران را در اين جشنواره مورد تقدير قرار دادند. با اين حال جشنواره همچنان بعد از خود تفسيرها، تحليل ها و گفتمان هاى خاصى را در برداشته است. محمدرضا جعفرى جلوه، معاون امور سينمايى و سمعى و بصرى وزارت ارشاد در رابطه با اين پديده فرهنگى اعتقاد دارد؛ «بايد بكوشيم نيازهاى واقعى كشور را به شيوه هاى مختلف به فرزندان اين مرز و بوم با انواع هنر بويژه هنر پيچيده و متعالى سينما عرضه كنيم تا اين هوشمندان به گوش هوشمند و چشم هوشيار خود دريابند آن گونه رفتار كنند كه بايسته و شايسته است.»
     در بخش ديگرى از نظراتش كه با بحث داورى ارتباط دارد مى گويد: «طبيعت هر رقابت، توجه به رفتار رقابتى است. چون هر جمع داورى ديدگاه هاى متفاوت و مربوط به خود دارند، پاره اى از برگزيده نشده ها از حضور خود در يك رويداد راضى هستند و هر رقابتى با تشويق و ترغيب همراه است ولى اين هدف نهايى رقابت نيست هدف اوليه پذيرش تبعات اوليه يك رقابت است، در رقابت منافع فردى در مقابل حقوق فرهنگى جايگاهى ندارد ما نبايد با احساس تضييع حق خود منافع ملى و مصلحت جمعى را زير سؤال ببريم كه توفيق اين مملكت در سايه همين منافع ملى محقق مى شود. حتى آنجا كه حقى ناديده گرفته شده مى توان به نفع حقوق جمعى رفتارى پسنديده داشته باشيم.
    بويژه وقتى كه به مقتضاى طبيعت يك فيلم رقابتى، در بعضى از انتخاب ها، بعضى از نظرات و بعضى آرا ديدگاه هاى متفاوتى وجود دارد. به هر حال برخى از داورى ها، برگزيدگانى دارد و برگزيده نشدگانى، كسانى راضى و برخى احياناً ناراضى. البته برخى برگزيده نشدگان فى الواقع ناراضى نيستند بلكه از حضور در يك محيط رقابت خشنودند. در يك رقابت و مسابقه نخستين و شايد هم آخرين هدف همراه با تشويق شدن و شايد هم مورد تشويق قرارگرفتن باشد ولى هدف نهايى نيست. پذيرش تبعات يك رقابت، لازمه حضور در يك رقابت است. گمان مى كنم اگر صبورى كنيم و آنجا كه براى استيفاى حقوق فردى ما گامى برداشته شد به نفع حقوق جمعى رفتارى آموزنده تر داشته باشيم، قطعاً پسنديده تر خواهد بود و براى سرنوشت مشترك ما و شما و سينماى كشور انتخابى درست است. به همين دليل اين كلام را در پايان مى گويم: در هر امرى حضور در كنار هم و مجموعه اهالى اين خانواده مشوق جمعى خواهد بود تا هر مرحله بى نقص تر از مرحله قبلى راه طى شود تا مقصد عالى كه مورد انتظار ماست. ان شاءالله.
    جعفرى جلوه، تداوم، پيشرفت و اعتلاى فرهنگ و هنر بويژه صنعت سينماى كشور را وجود فضاى كار تعريف مى كند و در اين باره مى گويد: «فعاليت هاى فرهنگى و هنرى بيش از هر چيزى نيازمند فضا است، فضاى فرهنگى هنرى و فضاى فرهنگى هويتى انگيزه بخش براى اين عرصه بيش از هر عرصه ديگرى لازم است. اگر فضا باشد اهالى اين وادى، خود آن راه كه بايد و شايد مى پيمايند و كمتر نيازمند اشاره، نشانه، بخشنامه و بايد و شايد و كذا و كذا خواهند بود.»
    اما عليرضا رضا داد هم درباره بيست و پنجمين جشنواره فيلم فجر در مقام دبير اين جشنواره نظرات خاصى دارد. وى درباره ارزيابى جشنواره گفت: «هنوز نمى توان ارزيابى دقيقى از جشنواره فيلم فجر ارائه داد، چون زمان زيادى از برگزارى آن نگذشته است.»
    وى ادامه داد: «جشنواره فيلم فجر چند هدف عمده را دنبال مى كند؛ نخستين آنها تشويق سينماگران بود كه انجام پذيرفت و دومين هدف نيز سياست گذارى براى برنامه ريزى يك ساله سينماى ايران است كه بايد بررسى شود و تا اوايل سال اين مبحث در شوراهاى كارشناسى مورد بحث قرار مى گيرد.»
رضاداد افزود: «ما همه توليدات سينماى ايران را در جشنواره نديديم؛ برخى ديده شد و برخى ديگر را هم بايد ديد تا حاصل يك ساله سينماى ايران بر ما مشخص شود و بتوانيم برنامه ريزى مناسبى را براى آن انجام دهيم. معاونت سينمايى، برنامه ريزى هاى كلانى را در نظر دارد كه در قالب آثار ارائه شده به ثمر مى رسد و بايد ديد در كجاها توفيق يافته و در كجاها نه و آنها را مورد بازنگرى قرار دهد.»
    او گفت: «بخش ديگرى كه به ما ارتباط پيدا مى كند، شيوه اجراى جشنواره امسال است كه ما در آن به توفيقات زيادى دست يافتيم. امسال جشنواره منظم ترين دوره خود را پشت سر گذاشت. ما تقريباً هيچ جابه جايى در فيلم هاى ايرانى نداشتيم و جز يك مورد، اين از موفقيت هاى اين دوره است.»
    توجه به سينماگران فيلم اول از ديگر نكات حائز اهميت اين دوره جشنواره بود كه رضا داد درباره آن گفت: «اگر امكان نمايش داشتيم چندين فيلم ديگر هم مى توانست به آثار اول اضافه شود. ورودى سينماى ما امسال بسيار خوب پاسخ داد و كمتر تماشاگر عام و خاصى را مى توانستيد سراغ بگيريد كه فيلمى همانند پابرهنه در بهشت را نپسنديده باشد.»
حوزه مستند ديگر مورد اشاره دبير جشنواره امسال است: «سينماى ما قابليت توليد آثار مستند بلند را دارد امسال ديديم كه چگونه سينماگران مستند نسل اول و دوم كنار هم قرار گرفتند و آثار قابل توجهى را ارائه دادند. اميدوارم همان طور كه مهرداد اسكويى گفت سال 85 سال تثبيت اين سينما باشد.»
    در بخش سوداى سيمرغ هم ما آثار متوسط روبه بالا بسيار داشتيم. هيأت انتخاب به قدرى فيلم هاى ارائه شده را نزديك به هم مى ديد كه حذف و رساندن آثار به تعداد استاندارد براى نمايش در جشنواره بسيار سخت بود. رقابت تنگاتنگ سينماگران در اين بخش نشان داد كه سطح سينماى ايران در اين سال بسيار بالا رفته است.
    رضاداد در بخش ديگرى از سخنانش به بحث داورى ها اشاره كرد و در اين باره افزود: «نقد و نظر درباره داورى جشنواره پديده تازه اى نيست و در همه جاى دنيا رخ مى دهد. هر هنرمندى كه در جشنواره حاضر مى شود دوست دارد كارش ديده و ارزيابى شود. اما اعتراض هايى كه شد از دو منظر قابل بررسى است. اول اين كه هر گروه ديگرى كه داورى را برعهده مى گرفت امكان تغيير آرا وجود داشت. يعنى هر گروه داورى خود را دارند. دوم اينكه برخى به دست كارى شدن آرا اعتقاد داشتند. حيثيت حرفه اى هيچ يك از داوران چنين نبود كه بپذيرند از بيرون روى داورى ها اعمالى صورت پذيرد. اين فرضيه هم اشتباه است.»
    او ادامه داد: «افرادى كه در يك كار رقابتى شركت مى كنند بايد قواعد حرفه اى آن را بپذيرند. هتك حرمت هيأت داوران توسط سينماگران يعنى بى احترامى درون سينما به خودش. اگر ما از درون حرمت خود را نگه نداريم نمى توانيم توقع داشته باشيم كه از بيرون اين حرمت حفظ شود. نبايد در اين برهه اجازه داد احساسات به حرفه اى گرى چيره شود.
كما اين كه در اين دوره داوران حتى در اعلام نامزدها هم پس از تماشاى فيلم ها به اتفاق نظر رسيده بودند.
    يعنى آن ها خود خواسته بودند كه اگر رشته اى نامزدى قابل توجه نداشت به طور حتم 5 نامزد اعلام نكنند. بنابراين بهترين فيلمنامه 2 نامزد داشت و نامزدهاى بازيگرى بيشتر بود. در اين باره هم حق به هيأت داوران داده شد و هيچ اعمال نظرى از سوى جشنواره صورت نگرفت.
    بنابراين نامزدان جشنواره امسال خود به نوعى برنده هستند چون از گزينش سنگينى بيرون آمده اند.»
    اما نظريات داوران نيز به ابعاد ديگرى از جشنواره اشاره دارد. زيرا بخش داورى هاى امسال با سال هاى گذشته تفاوت اساسى داشت و اين موضوع كنش مثبت و منفى فراوانى را به همراه داشت.
    جواد طوسى از داوران بخش مسابقه سينماى ايران در جشنواره فجر ـ درباره انتقادها به داورى ها و بررسى زواياى گوناگون آن مى گويد: «جشنواره فيلم فجر، تابع سياست گذارى هاى دوران خودش است. اگر بخواهيم مجموعه فيلم هاى اين دوره را آينه تمام نماى سينماى ايران قرار دهيم، در يك داورى منصفانه و واقع بينانه با كيفيت مطلوب روبه رو نخواهيم شد. وقتى ما در زمينه صداگذارى، تركيب 5 نامزد را تغيير مى دهيم. با اين كه نامزدهاى بهترين فيلمنامه را به حد نصاب مى رسانيم، درصدد يك هشدار منطقى هستيم و به هنرمند مى گوييم بايد اين سرفصل ها جدى گرفته شود؛ بويژه فيلمنامه كه از اركان فيلم است. به همين دليل ممكن است چنين برداشت هايى سوء تفاهم ايجاد كند.
وى درباره عملكرد هيأت داوران مى افزايد: «ما براساس صلاحيت و بضاعت خود كار كرديم؛ همان طور كه در بيانيه هيأت داوران آمده است. شايد سال آينده و تركيب 7 نفره داوران نگاه ديگرى به جشنواره داشته باشد. اين امر هم مربوط به يك دوره خاصى نيست و هر دوره اى وجود داشته است. اما متأسفانه فيلم ها در اين دوره از كيفيت قابل قبولى برخوردار نبودند. بنابراين ما با كاهش كانديداها سعى كرديم به دوستان هشدار دهيم كارشان را جدى تر دنبال كنند. ما نمى خواهيم كه ارزش ها و زحمت هاى عزيزان را ناديده بگيريم. با اين حال شرايط حساس آزمون و خطا را طى كرديم. بنابراين ضرورت ايجاب مى كند صراحت لهجه بهترى داشته باشيم؛ ولو اين كه با كدورت دوستان توأم شود. در هر حال ما به وظيفه خودمان عمل كرديم. شايد، اگر تركيب 5 نفره را در همه بخش ها رعايت مى كرديم، اين تنش ها وجود نداشت. اما ما شكل ديگرى برخورد كرديم، متأسفانه ظرفيت پذيرش وجود ندارد.
    با اين حال محمدعلى نجفى از داوران جشنواره بيست وپنجم هم نظريات ديگرى دارد، او در اين باره مى گويد: به نظرم فيلم ها در مجموع ضعيف بود؛ در عين حال كه يك سرى شاخصه هاى مهم داشت. اما در بعضى از ابعاد مثل كارگردانى، صدا و فيلمنامه نسبت به گذشته از كيفيت پايين ترى برخوردار بود. هيأت داوران در اين جشنواره سعى كرد نهايت كوشش را انجام دهد و با دقت عمل كند. بنابراين طى ساعت ها نتايجى را به دست آورد كه با اتفاق آرا بود.
    خبرنگار روزنامه ايران در تماس با شهريار بحرانى از داوران بخش مسابقه سينماى ايران اگرچه موفق گرفتن ارتباط شد اما فرد پشت خط، گويا از دوستان آقاى بحرانى بود و در جواب خبرنگار ما تنها يك جمله گفت: «آقاى بحرانى گفته اند در اين شرايط با هيچ رسانه اى مصاحبه نمى كنم.»
    جشنواره بيست و پنجم در كنار استقبال كم نظير تماشاگران، نكات ديگرى را هم دربرداشت. اين نكات مواردى از جمله اعتراض به داورى ها و ... بودند. عوامل فيلم دست هاى خالى، مسعود ده نمكى، بهرام رادان
    و ... از جمله افرادى بودند كه به نحوه داورى جشنواره اعتراض داشتند. ابوالقاسم طالبى كارگردان «دست هاى خالى» به همراه بازيگران و عوامل فيلمش كه يك روز قبل از اختتاميه در يك نشست خبرى شركت كردند، انتقادهاى تندى را نسبت به داورى ها ابراز كردند.
كارگردان فيلم «دست هاى خالى» درباره آثار نمايشى جشنواره فيلم فجر گفت: دلم مى خواهد جايزه سيمرغ بگيرم اما حاضر نيستم زير بار چيزهايى بروم كه سيمرغ زير بار آن رفت.
    وى از وضع داورى جشنواره امسال فيلم فجر انتقاد كرد و افزود: ما كباب سيمرغ نيستيم، يك اتفاق هايى در حال وقوع است و بايد رسانه ها آن را بگويند.
طالبى با اشاره به بيمارى قلبى خود گفت: بيمارى قلبى من ناشى از فعاليت هنرى من در عرصه سينما بوده و براى توليد يك فيلم خوب دچار اين بيمارى شده ام. «مريلا زارعى» بازيگر فيلم «دست هاى خالى» نيز گفت: ما به انتخاب هاى هيأت داوران جشنواره معترض هستيم.
    داوران حتى حاضر نشدند اين فيلم را ببينند و من از اين وضع متأسف هستم. وى كه به شدت از نحوه داورى در جشنواره فجر عصبانى بود، افزود: ما براى اهداف ويژه در سينما بازيگر نشديم و اين براى آخرين بار است كه در مصاحبه با خبرنگاران شركت مى كنم.
    اما مسعود ده نمكى نيز كه فيلمش از جانب تماشاگران امسال مورد استقبال فراوان قرار گرفت، از منتقدان جشنواره بيست و پنجم بود. وى در گفت وگويى تلفنى با خبرنگار «ايران» گفت: بزرگ ترين لطمه اى كه امسال به جشنواره فيلم فجر وارد شد از سوى هيأت داوران بود.
    براى ايجاد يك سينماى ملى بايد نگاه ملى داشت. من فكر مى كنم بيشتر در اهداى جوايز نگاه صنفى لحاظ شده بود تا نگاه ملى. برخى داوران، سينماگران و فيلم ها را رقيب خود فرض كرده بودند و تمام تلاش خود را به اين سمت معطوف داشتند تا آنها ديده نشوند. مگر مى شود تنها 2 فيلمنامه نامزد شوند يا در بخش صداگذارى ما هيچ كانديدايى نداشته باشيم.
اين داورى ها نشان از عوام زدگى دارد تا كارشناسى، بهترين شيوه داورى آن است كه همانند خانه سينما هر صنفى تخصص خاص خود را داورى كند. من تا به حال از بيرون نگاه مى كردم اما امسال وارد گود شدم و تأسف خوردم.
    البته خوشحالم كه امسال اعتراض به جشنواره زياد بود؛ همين سبب مى شود اين باب شود و از سال آينده همه تسليم و خاموش نباشند.
    با اين حال محمدعلى نجفى داور جشنواره فجر در اعتراض به داورى ها و نحوه واكنش ها گفت: به نظر من اعتراض به داورى ها به دليل فيلم هاى خودشان بود. البته اين هم طبيعى است. چون آنها همه فيلم ها را نديده اند و در نتيجه چنين نظرياتى دارند. بعضى از نظرها هم صرفاً احساساتى بود. مثل واكنش بهرام رادان كه از همين هيأت داوران جايزه گرفت و بعد هم گفت فيلم سنتورى درجشنواره ديده نشد! اعتراض بعدى هم مربوط به آقاى ده نمكى بود كه نه احتياجى به جواب دادن دارد و نه هر چيز ديگرى.
عزت الله انتظامى بازيگر سينما و برنده جايزه ويژه هيأت داوران درباره جشنواره بيست وپنجم گفت: به طور كلى با برگزارى جشنواره فيلم فجر موافقم چرا كه اين جشنواره يك مسابقه تلقى مى شود و به هر حال در پيشرفت سينماى ايران مؤثر است. در كنار اين، در ميان فيلم هاى شركت كننده هر سال يكى دو فيلم به عنوان آثار و توليدات شاخص معرفى مى شود. من در جشنواره امسال غير از فيلم «ميناى شهر خاموش» كه خودم در آن بازى كرده بودم فيلم ديگرى را نديدم، اما شنيدم كه فيلم هاى رخشان بنى اعتماد، كيومرث پوراحمد، محمدحسين لطيفى و داريوش مهرجويى مورد توجه تماشاگران قرار گرفته اند. به نظر مى رسد نكته اى كه همه كارگردانان و هنرمندان سينما بايد مورد توجه قرار بدهند نيز همين «تماشاگر» است. امروز تماشاگر ما با تماشاگر 10 سال پيش فرق كرده و با اطلاعات، فهم و دانش بالايى زندگى مى كند. بنابراين كارهاى هنرى بايد جلوتر از تماشاگر حركت كنند. اما در مورد خودم بايد بگويم هميشه از انتخاب كردن وحشت دارم و نگران اين هستم كه آيا تماشاگر از فيلمى كه بازى مى كنم راضى خواهد بود يا نه آيا نظر او را جلب خواهد كرد يا نه؟ به هر حال از برگزاركنندگان و هيأت داوران در مورد اين جايزه سپاسگزارى مى كنم. رخشان بنى اعتماد كارگردان فيلم خون بازى هم عقيده دارد :
« بارها داورى در جشنواره هاى مختلف را تجربه كرده ام و مى دانم كه اين بحث ها و اختلاف ها هميشگى است و همواره وجود دارد . اما در نهايت بايد به نظر داوران احترام گذاشت .»
    محمدحسين لطيفى سازنده فيلم «روز سوم» و برنده سيمرغ بهترين كارگردانى بيست و پنجمين جشنواره فيلم فجر نيز در ارزيابى جشنواره گفت: «واقعيت اين است كه اى كاش من فرصت ديدن تمام فيلم ها را داشتم و چون چنين فرصتى برايم فراهم نشد، ارزيابى خاصى ندارم. اما چيزى كه بايد عنوان كنم درباره داورى است. من 25 سال در حوزه سينما كار كرده ام و 14 سال است كه به كارگردانى مى پردازم. اما يكى از دلايلى كه به جشنواره نمى آمدم همين بود كه شما در جشنواره امسال ديديد. شما اگر به تركيب داوران امسال توجه كنيد، حقيقت را درمى يابيد. شهريار بحرانى فردى است كه در مقابل هر چيزى به جز تفكر خودش ايستادگى مى كند. آقايان محمدرضا هنرمند، حاج داودى، نصيريان و جواد طوسى و هركدام از شخصيت ويژه خود برخوردار هستند. ما در سال گذشته شاهد قضاوت هاى بسيار غلط بوديم و اگر داوران امسال خطايى داشتند بخشى از آن به سليقه بازمى گردد و هنر هميشه سليقه اى است. من امسال چون فيلمم در ژانر دفاع مقدس بود به جشنواره وارد شدم و به هيچ وجه براى جايزه نيامده بودم. فيلم من غروب هفدهم در استوديو بود و روز هجدهم از لابراتوار بيرون آمد. من با اين فشار خودم را رساندم تا سينماى دفاع مقدس را به مخاطبان نشان دهم.
    برنده سيمرغ بلورين بهترين كارگردانى افزود: بچه هاى ما در سرماى جنوب استخوان تركاندند و بى نهايت اذيت شدند. اما بعضى ها وقتى خبر 12 كانديداى فيلم ما را براى سيمرغ شنيدند، اعتراض كردند. در حالى كه ما در 12 بخش برنده نشديم و تنها 4 جايزه گرفتيم.
كارگردان «روز سوم» در بخش ديگرى از سخنانش به طيفى از منتقدان اشاره كرد و گفت: در جشنواره بيست و پنجم به بحث داورى اعتراض شد. بويژه بعضى از معترضان در     كنار مجموعه بودند. مثلاً تهيه كننده فيلم «دست هاى خالى» بنياد فارابى بود و هنگامى كه آقاى ابوالقاسم طالبى از ناحيه قلب دچار كسالت شدند، كارگردانى جايگزين وى نشد و صبر كردند تا ايشان براى ساخت فيلم برگردد.
    اين كارگردان در پايان افزود: «اگر دوستان از آمدن من ناراحت هستند، سال آينده به جشنواره نمى آيم. من خودم را يك فيلمساز حرفه اى مى دانم و در هر ژانرى كه فيلم ساخته ام، حرمت مخاطب را نگه داشته ام. خدا را شكر مى كنم كه با بچه هاى فيلم خود، با يك شرافت حرفه اى كار كرده ام.
اما امير شهاب رضويان نيز در بخش بهترين كارگردانى فيلم فجر، دومين سيمرغ بلورين را براى كارگردانى فيلم ميناى شهر خاموش به خود اختصاص داد.
    وى درباره ارزيابى جشنواره بيست وپنجم فجر گفت: به نظر من يكى از شاخصه هاى جشنواره بيست و پنجم، حضور فيلمسازان نسل جديد بود و جالب اين كه فيلم هاى خوبى هم ساخته بودند. در اين فيلم ها، ديدگاه هاى نو ديده مى شد و اين امر براى آينده سينماى ايران اميدواركننده است.
    اما نكته دوم به ارزيابى تماشاگران برمى گردد. زيرا ارزيابى ها، از استقبال بيشتر تماشاگران خبر مى دهد و براين اساس فيلم هاى بيشترى مورد استقبال عامه قرارگرفته است. اما در هر حال مقايسه جشنواره فجر امسال با سال گذشته كار درستى نيست. ما بايد جشنواره امسال را با پنج سال پيش مقايسه كنيم. زيرا در اين مورد آمار كمى و كيفى داريم. اصولاً ما ايرانى ها عادت كرده ايم كه هر سال را بهتر از سال گذشته ارزيابى كنيم. اما هر نگاه منصفانه اى به جشنواره بايد نسبى باشد. اما در جشنواره بيست و پنجم جايزه بهترين فيلم نيز به «روز سوم» به تهيه كنندگى عليرضا جلالى رسيد. تهيه كننده فيلم «روز سوم» با بيان اين كه باز هم فيلم دفاع مقدس خواهم ساخت، گفت: ما درباره ساخت فيلم دفاع مقدس رسالت داريم.
    عليرضا جلالى در ادامه افزود: فيلم «روز سوم» 12 نامزد در بيست و پنجمين جشنواره بين المللى فيلم فجر داشت كه اين ميزان براى يك فيلم در 25 سال گذشته بى سابقه است. وى اضافه كرد: ما اين اتفاق را تنها مديون شهدا و كسانى كه در اين راه رفتند، مى دانيم و خوشحالم كه توانستيم خيلى از زحمات آن ها را به تصوير بكشانيم. جلالى ادامه داد: فكر مى كنم فيلم همان طور كه مى خواستيم شده است البته اگر زمان بيشترى داشتيم، بهتر مى شد ولى با اين زمان كم راضى هستيم.
وى با بيان اين كه در پلان آخر فيلم «روز سوم» سقوط خرمشهر را به فتح خرمشهر تبديل كرديم، گفت: چهار موضوع را در فيلم «روز سوم» شامل ايثار، مقاومت، شجاعت و شهادت پيش بينى كرده بوديم كه اين چهار موضوع در فيلم مشهود هستند.
    تهيه كننده فيلم «روز سوم» در پايان يادآور شد: اصلاً فكر نمى كرديم اين فيلم به جشنواره برسد كه با تلاش شبانه روزى همه اعضاى گروه محقق شد.
    بهرام توكلى برنده بهترين فيلم اول در جشنواره بيست و پنجم نيز گفت: ارزيابى دقيق تر را بايد دوستانى كه تجربه بيشترى دارند، انجام دهند. اما در كل جشنواره امسال داراى تنوع نسلى، موضوعى و محتوايى بود. جشنواره فجر با تمام نقاط مثبت و منفى خود از جاذبه جشنواره ديگر دنيا برخوردار است و در هر صورتى نمى توان آن را انكار كرد. چون مثل هميشه جشنواره هاى مهم، طرفداران خاص خودش را دارد. در بخش مسابقه نخستين فيلم آثار خوبى شركت كرده بودند اما در كل بعضى از دوستان، با ديدگاه هاى فكرى متعارفى به جشنواره آمده بودند. يعنى به لحاظ شكل و ساختار آثارشان در حد فيلم هاى تلويزيونى و 35 ميلى مترى بود. گويى از ترس اين كه به آنها نگويند فيلمسازى بلد نيستند، به سمت چنين آثارى رفته بودند. فرامرز فرازمند، تهيه كننده «سنتورى» و فيلم برگزيده تماشاگران نيز افزود: جشنواره امسال جشنواره خوبى بود. در مورد انتقادهايى كه به جشنواره وارد مى شود بايد بگويم به هر حال در هر دوره از جشنواره نواقصى وجود دارد و امسال هم مسائلى وجود داشت، اما در مجموع جشنواره خوبى بود و مديريت خوبى داشت. بويژه بازار فيلم با كيفيت بهترى نسبت به سال هاى گذشته برگزار شد.
    به نظر مى رسد در مورد انتخاب فيلم ها و زمان بندى اگر بيشتر كار شود، جشنواره بهترى را در آينده شاهد خواهيم بود. كامبيز روشن روان برنده ديپلم افتخار بهترين موسيقى متن هم گفت: موسيقى فيلم به عنوان يك مؤلفه در سينما جايگاه ويژه اى دارد اما در آراى هيأت داوران جشنواره امسال به اين رشته كم لطفى شده و تنها به يك جايزه ديپلم افتخار اكتفا كردند. در اين مورد نه فقط به من، بلكه به جامعه موسيقى كم لطفى شده و كار درستى نبود.
    افشين هاشمى، بازيگر نسل نو تئاتر ايران هم كه با فيلم پابرهنه در بهشت، سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش مكمل مرد را به دست آورد درباره جشنواره بيست و پنجم گفت: من به عنوان تماشاگر 8 فيلم را ديدم. فيلم هايى از جمله سنتورى، خاطرات يك 75 ساله، پابرهنه در بهشت، روز سوم، خون بازى، اتوبوس شب
و ... نمونه اى از اين آثار هستند. اين فيلم ها، آثار خوبى بودند اما در بعضى از آثار هم حتى اصول اوليه رعايت نشده بود. در هر حال داورى يك كار تخصصى است و صحبت در اين باره كار من نيست.
    با اين حال يكى از فيلم هاى امسال كه 5 سيمرغ بلورين را به خود اختصاص داد، فيلم خون بازى به كارگردانى رخشان بنى اعتماد و محسن عبدالوهاب بود. جهانگير كوثرى تهيه كننده اين فيلم نيز از زوايايى جشنواره بيست و پنجم را مورد بررسى قرار داد. وى در اين باره گفت: برگزارى هر دوره از جشنواره فيلم فجر به نوعى به تكامل سينماى نوين ايران كمك مى كند. حالا ديگر اين جشنواره با سينماى ملى ما پيوند خورده و در كنار آن، برگزارى اين رويداد در تهران آن را به مركز تجمع سينماگران جهان تبديل كرده است. البته ممكن است برخى از فيلم ها كمى ديرتر از جشنواره هاى ديگر در جشنواره فيلم فجر به نمايش درمى آيد، اما به هر حال همين حضور را هم بايد غنيمت شمرد چرا كه حضور اين آثار و سينماگران خارجى در جشنواره به هر حال تأثير زيادى در رشد سينماى ما دارد.
    از سوى ديگر جشنواره فيلم فجر ويترينى براى توليدات سينماى ايران است و براساس آن مى توان روى فعاليت يك ساله سينما قضاوت كرد. در هر دوره از جشنواره يك موضوع به عنوان وجه غالب در آثار مختلف ديده مى شود. امسال هم در فيلم «خون بازى» ساخته رخشان بنى اعتماد، «سنتورى» ساخته داريوش مهرجويى و حتى «رئيس» از مسعود كيميايى به مقوله اعتياد پرداخته شده بود و بويژه در دو فيلم خون بازى و سنتورى نگاه جدى ترى به اين معضل كه گريبان جوانان جامعه ما را گرفته است، ديده مى شود.