کرونا و ماجراي آغازي که به «خروج» ختم شد

با بحران کرونا و تعطيلي سينماها اکران و نمايش شکل ديگري به خود گرفت و سامانه‌هاي VOD به عنوان راه‌حلي براي برون‌رفت از وضعيت بحراني کنوني مطرح شدند.

محمدعلي حيدري : دهه ???? کمتر کسي تصور مي‌کرد تاسيس شرکت‌هايي چون: نت‌فليکس آينده هنر هفتم را دچار تحولاتي عظيم سازد. شرکتي که فعاليتش را با ارسال پستي محصولات ويدئويي آغاز کرد. اتفاقي که در ايران در اوايل دهه هفتاد شمسي [???? ميلادي] آغاز شد. نت‌فليکس اما در کمتر از ?? سال توانست سرويس رسانه سيال خود را ارئه دهد و در سال ???? گام جديدي در عصر ديجيتال برداشت. اما اين پايان ماجرا نبود؛ اين شرکت ? سال بعد يعني در سال ???? وارد فاز توليد و محتوا شد و اولين و جنجالي‌ترين سريال خود را با نام House of Cards به کارگرداني ديويد فينچر [فصل اول] آغاز کرد. از ???? تا سال ???? مسيري ?? ساله طي شد تا هنر هفتم شاهد عصر ديگري در عرضه و نمايش باشد. اما رسانه‌هايي ديگر چون Hulu، Amazon و… نيز اين مسير را با جديت آغاز کردند. سريال House of Cards با نمايش در شبکه نت‌فليکس واکنش‌هاي مختلفي را در پي داشت از رئيس جمهور آمريکا تا منتقدان و… باراک اوباما در خصوص اين سريال گفت: «آرزو مي‌کنم واشنگتن واقعي بيشتر شبيه واشنگتن خانه پوشالي باشد.» [خبرآنلاين- کد خبر: ??????]. اما ساير سامانه‌ها نيز دست به کار شدند و هر کدام در تلاش بودند تا در اين رقابت، جا نمانند. Hulu با ساخت سريال The Handmaid’s Tale توانست توجه منتقدان را به خود جلب کند. اما نکته حائز اهميت در چرايي رشد قابل توجه و توسعه عظيم اين رسانه‌ها، فراهم بودن زيرساخت‌هاي ارتباطي و ماهواره‌اي بود. بستري که در ايران همچنان با مشکلات متعددي مواجه است، چه بسا که اگر اين بستر فراهم بود، خيلي زودتر شاهد سامانه‌هاي VOD بوديم. اوايل دهه هشتاد شرکت فناوران ايده‌پرداز صبا تاسيس شد که آغاز فعاليتش با ايجاد وبگاه‌هايي نظير کلوب، ميهن‌بلاگ و… فعاليت خود را آغاز کرد. اين تارنما امکان ارتباط داخلي جهت تبادل اطلاعات و… را پديدمي‌آورد. اواخر دهه هشتاد با تاسيس آپارات، ايران توانست اولين وبگاه [داخلي] اشتراک گذاري ويدئو را ايجاد کند، وبگاهي که رفته رفته محبوبيت زيادي را در بدنه جامعه ايجاد کرد و با استقبال قابل توجهي همراه بود. اما دهه ?? در ايران شاهد آغاز تحوالاتي در سامانه نمايش بوديم. فيلمنت، نماوا و فيليمو و… آغازگران [VOD] بودند. هنر هفتم در ايران همراه با تحولات و ورود به دنياي جديدتر با مشکلات بسياري دست و پنجه نرم مي‌کرد؛ از تعطيلي ويدئوکلوپ‌ها تا پايان دوران نگاتيو در سينما و ورود به عصر ديجيتال. هر کدام از اين اتفاقات با بحران مهمي چون بيکاري و نابودي يک شغل در بين عوامل اين حوزه اتفاق افتاد. اين تغيير بزرگ يک جبر ناخواسته بود و همه محکوم بودند به پذيرش آن. بحران کرونا و تعطيلي سينماها/ چشم‌ها به سوي نمايش آنلاين مشکل اکران در سينما با توليدات گستره فيلم از يک طرف و محدوديت سالن سينما از طرف ديگر، همچنين هزينه پخش و تبليغات و… باعث مي‌شد که بسياري از فيلم‌ها فرصت نمايش را نداشته باشند و يا تنها در جشنواره‌ها اين فرصت نصيبشان مي‌شد. در سال ?? حجت‌الله ايوبي رياست سازمان سينمايي به شوراي سياست گذاري ماموريت داد پاسخي اصولي و منطقي براي مطالبات سينماگران نوگرا و جوان ارائه دهند. پس از شش ماه مطالعه، تحقيق و مذاکره از ?? مهر ???? گروه سينمايي هنر و تجربه با چهار سالن سينما در تهران (آزادي، کوروش، خانه هنرمندان و موزه سينما) و يک سالن در پرديس سينمايي هويزه مشهد، برنامه نمايش منظم فيلم‌ها را آغاز کرد. [تسنيم. ?? خرداد ??] با تاسيس هنر و تجربه بسياري از فيلم‌هايي که فرصت نمايش پيدا نمي‌کردند از اين فرصت بهره‌مند شدند و راهي اکران شدند. اما اين راه‌حل هم با مشکلاتي زيادي گريبانگير بود. از فرصت‌هاي محدود در سانس‌ها تا تعداد سالن‌هاي کم و محدوديت جغرافيايي و… که با نقدهايي همراه بود. VOD ، درماني در دوران کرونا سامانه‌هاي نمايش ويدئويي در ايران که رفته رفته فعاليت خود را گسترش دادند اين بار وارد حوزه توليد محتواي اختصاصي شدند؛ اولين گام در اين عرصه توسط نماوا در سال ?? با ساخت سريال «سال‌هاي دور از خانه» اتفاق افتاد. توليد و محتوا رمز موفقيتي در سامانه‌هاي VOD است که در آينده مي‌توان در انتظار محصولاتي ديگر در اين سامانه‌ها بود. با بحران کرونا و تعطيلي سينماها؛ اکران و نمايش شکل ديگري به خود گرفت. بحران کرونا، نيروي محرکي بود در سامانه VOD در داخل براي فعاليت گستره‌تر و برداشتن گام‌هاي بزرگ. مشکل اکران فيلم‌هاي سينمايي در ايران همواره کورد بحث بود و تقريبا مي‌توان گفت در هيچ دوره‌اي راه حلي براي برون رفت از آن وضعيت وجود نداشت. همواره بسياري از ففيلم‌ها در صف اکران چشم انتظار پرده نمايش بودند و اين فرصت نصيبشان نمي‌شد و در آخر اگر امکان يا فرصتي داشتند مي توانستند راهي به سوي شبکه نمايش خانگي داشته باشند. تجربه اکران آنلاين در ايران به شکل غير منتظره و با ريسک بالا سرانجام اتفاق افتاد. سازمان اوج با فيلم خروج به کارگرداني ابراهيم حاتمي‌کيا، آغازگر اين جريان شد. نماوا و فيليمو- اولين اکران آنلاين را آغاز کردند. درست همانند ساير پديده‌ها، اين اتفاق با واکنش‌هاي مختلفي مواجه بود، عده‌اي اين اتفاق را شکست خورده تلقي کدند و عده‌اي آن را فرصتي طلايي و اميدوارکننده در آينده قلمداد کردند. اما واکنش‌هاي تخريبي و… هم از سمتي ديگر جريان داشت، با انتشار اخباري خلاف واقع با تيترهايي نظير: «نسخه ?K خروج چگونه قاچاق شده است؟» و… در حالي بود که اساسا اين فيلم در سامانه نماوا و فيليمو نسخه ?K را نداشتند! فروش ميلياردي فيلم سينمايي «خروج» به کارگرداني ابراهيم حاتمي‌کيا در چهارمين روز از اکران اينترنتي به فروش يک ميلياردي رسيد. در مجموع آمار ?? هزار و چهارصد بليط در ? روز ?? ساعت به فروش رفته که در آمدي بيش از يک ميلياردي به همراه داشته است. از طرفي طبق معيارهاي سنجش تعداد تماشاگر در شبکه نمايش خانگي يعني در نظر گرفتن حداقل ?/? تماشاگر به ازاي يک بليط، دسترسي ? ساعته به محتوا و امکان تماشاي خانوادگي، مجموع تعداد تماشاگران فيلم خروج را مي‌توان حداقل ??? هزار نفر برآورد کرد. [خبرآنلاين- کد خبر ???????] اين اتفاق در حالي بود که هيچکس تجربه اين کار را نداشت و هرکسي از خود نظري داشت از سقوط تا رشد در فروش! اين اتفاق اما براي خانواده‌ها به لحاظ اقتصادي مقرون به صرفه بود. چراکه نمايش اين فيلم در سينما براي يک خانواده چهار نفري نزديک به ?? هزار تومان هزينه داشت ولي با اين اتفاق تنها با ?? هزار تومان از فرصت نمايش بهره مي‌برند. اما اين اتفاق به معناي تعطيلي سينما و انحصار کامل در اين سامانه نيست. بلکه به نظر مي‌رسد بسياري از فيلم‌ها که ديگر امکان اکران سينمايي نداشته باشند از اين فرصت [اکران مجازي] بتوانند بهترين استفاده را داشته باشند. با اين تفاوت که در سينما ديگر شاهد شکل ديگر و متفاوتي از فيلم‌ها خواهيم بود؛ فيلم‌هايي که در تعريف و چارچوب سينما قرار خواهند گرفت. ما محکوم به تغيير هستيم و نميتوانيم درجا بزنيم. اين جبر محکوم زمانه‌ست و بايد خود را به آن عادت دهيم. درست است در اين تغييرات بسياري حذف خواهند شد و چرخه جديدي نيز آغاز. دولت بايد براي آن گروه که در اين تحولات شغل و سرمايه شان را از دست مي‌دهند نيز فکري کند. حوزه هنري، که کارنامه قابل قبولي در عرصه توليد و محتوا داشته، اين بار در زمينه سالن‌سازي سينما و پرديس‌هاي سينمايي توانست توجه همگان را به خود جلب کند. مهمترين استراتژي حوزه هنري در اين خصوص گسترش جغرافيايي سالن‌هاي سينمايي بود. اين بار تنها تهران نقطه توجه نبود؛ بلکه ساير استان‌ها مورد توجه قرار گرفتند و حوزه هنري توانست سالن‌هاي سينمايي بسياري را در نقاط مختلف ايران بازسازي و يا تاسيس کند. حرکت ديگر حوزه هنري ورود به عرصه شبکه نمايش خانگي بود که توانست به بزرگ‌ترين بازوي عرضه و پخش نمايش خانگي تبديل شود به طوري که بيش از ?? درصد پخش محصولات سينمايي بويژه آثار مبتني بر محتواهاي انقلابي و خانواده محور در دهه ?? توسط اين نهاد صورت گرفت. اما اين پايان ماجرا نبود. در دوران جديد، حوزه هنري در حوزه سامانه VOD نيز به تازگي ورود کرد و با ايجاد سامانه «فيلم‌گردي» توانسته وارد مرحله جديدي شود که قطعا، با تجربه و تخصص اين نهاد، ورودش در زمينه اکران انلاين و VOD افق اميدبخشي را ترسيم مي‌کند. اما نکته حائز اهميت اين است که وزارت ارتباطات، سازمان صدا و سيما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي- به حسب ماموريت و رسالتي که دارند بايد بازوي حمايتي و تقويتي سامانه هاي VOD باشند و با همگرايي و تعامل مي توانند آينده درخشاني را در اين عرصه تحقق سازند.
انتهای پیام /